Dạo này, hễ tôi đi cà phê là y như rằng có người nói chuyện với nhau: "Con chatgpt như thế này, con AI như thế lọ, thế chai". Thậm chí thằng bạn thân còn kể khổ, giọng như tận thế, than rằng nó sắp bị AI cướp mất việc.
Nghe xong mà tôi chỉ biết cười. Tôi của nửa năm trước cũng y hệt như vậy. Hoang mang, tò mò, và có chút "tức tối" khi thấy nó làm được những thứ mình phải mất cả buổi để làm.
Sau khi vọc vạch, "cãi nhau", và đôi khi là "nịnh nọt" đủ loại AI trên đời, hôm nay tôi muốn kể lại cho các bạn nghe hành trình của mình, để hiểu đúng và "chơi" được với đứa bạn mới này một cách chuyên nghiệp.
Đầu tiên, AI là cái quái gì?
Quên hết mấy định nghĩa học thuật đi. Với tôi, sau một năm, tôi thấy AI hiện tại giống hệt một "Đứa Trẻ Thiên Tài nhưng Ngô Nghê".
.png "ai-la-gi-va-cach-su-dung-ai")
Thiên tài ở chỗ: Nó đã đọc hết sách trong thư viện lớn nhất thế giới (internet). Bạn hỏi gì nó cũng biết, kiến thức của nó là vô tận. Nó tính toán nhanh hơn máy tính, viết nhanh hơn nhà văn, vẽ nhanh hơn họa sĩ.
- Ngô nghê ở chỗ: Dù đã đọc hết sách, nó chưa bao giờ bước chân ra khỏi thư viện. Nó chưa từng nếm một que kem, chưa từng thất tình, chưa từng bị deadline dí. Nó không có trải nghiệm, không có bối cảnh, và hoàn toàn không hiểu ẩn ý. Nó ngây thơ và tin mọi lời bạn nói.
Hiểu được điều này là chìa khóa để làm việc với nó. Bạn không thể nói chuyện với một đứa trẻ thiên tài như cách bạn nói với một đồng nghiệp 30 tuổi được.
"Sơ yếu lý lịch" của vài đứa AI nổi nhất hiện nay
Trên thị trường giờ có cả một "nhà trẻ AI", nhưng về cơ bản, tôi chia chúng thành vài nhóm chính để dễ quản lý:
1. Hội "Họa Sĩ" vẽ vời:
- Midjourney: Đứa nghệ sĩ, mộng mơ nhất. Tranh nó vẽ ra lúc nào cũng có chiều sâu, ánh sáng, bố cục rất "art". Hơi khó chiều lúc đầu nhưng đã quen thì chỉ có mê.
- DALL-E 3 (trong ChatGPT): Đứa thực tế, dễ tính. Bạn nói gì nó vẽ đó, rất nhanh và dễ dùng, đặc biệt mạnh về các hình ảnh minh họa, icon.
Và nhiều đứa khác như Stable Diffusion, Leonardo.Ai...
2. Hội "Nhà Văn / Triết Gia" chém gió:
- ChatGPT (GPT-4): Anh cả đa tài, biết tuốt. Viết lách, lên kế hoạch, code, phân tích dữ liệu... cái gì cũng làm được. Giống như một trợ lý toàn năng.
- Gemini (của Google): Cậu em sáng tạo, bay bổng. Rất mạnh trong việc brainstorm ý tưởng mới, kết nối những thứ không liên quan và đôi khi cho ra những câu trả lời cực kỳ thú vị, bất ngờ.
- Claude: Anh chàng điềm đạm, cẩn trọng. Viết lách rất có chiều sâu, đặc biệt mạnh về các chủ đề văn học, học thuật và cực kỳ an toàn, ít khi "nói bậy".
3. Hội "Đạo Diễn" làm phim:
Đây là "lính mới" nhưng cực kỳ đáng gờm như Sora, RunwayML... chuyên biến chữ thành video. Hội này vẫn còn đang trong giai đoạn phát triển nhưng hứa hẹn sẽ thay đổi cuộc chơi sớm thôi.
Nghệ thuật "ra lệnh": Làm sao để AI hiểu bạn?
Đây là phần quan trọng nhất. Lý do 90% mọi người thấy AI "ngu" là vì chúng ta đang ra lệnh sai cách. Chúng ta đang bắt một đứa trẻ thiên tài phải tự đoán ý người lớn.
Thói quen cũ (câu lệnh TỆ):
- Viết cho tôi một bài đăng facebook về marketing
Kết quả bạn nhận được sẽ là một bài viết chung chung, sáo rỗng và vô hồn. Vì bạn đã đưa cho nó một yêu cầu quá lười biếng.
Tư duy mới (câu lệnh TỐT):
Một câu lệnh chuyên nghiệp, hay tôi gọi là một "thần chú", cần có đủ 4-5 yếu tố sau:
- [ĐÓNG VAI]: Gán cho nó một vai trò.
- [BỐI CẢNH]: Cung cấp bối cảnh, đối tượng.
- [MỤC TIÊU]: Nêu rõ mục đích cuối cùng.
- [ĐỊNH DẠNG]: Yêu cầu cấu trúc, giọng văn.
- [DỮ LIỆU ĐẦU VÀO]: Nạp thêm thông tin cho nó.
Ví dụ một "thần chú" đầy đủ:
- [ĐÓNG VAI]: "Hãy đóng vai một nhà báo 30 tuổi, đã có 10 năm kinh nghiệm, sống tại Sài Gòn."
- [BỐI CẢNH]: "Tôi đang viết một bài báo nói về thị việc ngủ sớm có lợi như thế nào, và mang lại điều gì, hãy so sánh với giấc ngủ muộn. Giọng văn của blog rất chân thành, gần gũi"
- [MỤC TIÊU]: "Mục tiêu của bài viết là để giải thích cho những người không hiểu tại sao nên đi ngủ sớm, hiểu được lợi ích to lớn của việc ngủ sớm"
- [ĐỊNH DẠNG]: "Hãy viết bài dưới dạng một bài báo chính thống. Bài viết cần có: Tiêu đề hấp dẫn, các mục con rõ ràng, và giọng văn như một dẫn chứng thuyết phục."
- [DỮ LIỆU ĐẦU VÀO]: "Trong bài cần nhắc đến phép so sánh 'ngủ sớm và ngủ muộn'."
Khi bạn đưa ra một câu lệnh chi tiết như vậy, bạn đang "dẫn dắt" đứa trẻ thiên tài đó đi đúng con đường bạn muốn. Kết quả sẽ khác một trời một vực.
Nên học cách sử dụng AI ngay bây giờ
AI không phải là một cây đũa thần, nó là một tấm gương phản chiếu. Nó phản chiếu chính xác sự đầu tư, chiều sâu trong suy nghĩ và sự rõ ràng trong tư duy của người ra lệnh. Dùng AI "sướng" hay "mệt" là do chúng ta cả thôi.
Với tôi thì hành trình này vẫn còn dài, và cái vui nhất chính là mỗi ngày lại khám phá ra một trò mới để "nghịch" cùng những đứa trẻ thiên tài này.
Sau một vòng lượn lờ Sài Gòn tối nay,
Mun
