.png)
(toc) #title=(AI, Tôi và Nỗi Lo Mất Việc: Hành Trình Từ Hoảng Sợ Đến "Bắt Tay")
Thú thật nhé, đã có lúc tôi mất ngủ vì AI.
Đó là những ngày đầu khi các công cụ AI tạo sinh bùng nổ. Tôi đọc những dòng tin tức về việc AI có thể viết content, thiết kế hình ảnh, lập kế hoạch... chính những công việc mà tôi đang làm mỗi ngày. Trong đầu tôi lúc đó hiện lên một viễn cảnh không mấy vui vẻ: một ngày nào đó, công ty sẽ không cần tôi nữa, họ chỉ cần một người biết "ra lệnh" cho AI là đủ. Nỗi lo bị thay thế, bị trở nên lỗi thời nó rất thật, và tôi tin nhiều người trong chúng ta cũng đã từng cảm thấy như vậy.
.png "AI Có Lấy Mất Việc Làm Của Chúng Ta Không")
Nhưng sau một thời gian dài trực tiếp làm việc, "trò chuyện" và cả "vật lộn" với AI, tôi nhận ra câu chuyện không đơn giản như thế. Nó không phải là một bộ phim kinh dị, mà là một câu chuyện về sự chuyển mình.
AI không "cướp" việc, nó "dọn dẹp" công việc
Để tôi kể bạn nghe về một phát minh vĩ đại khác: chiếc máy giặt.
Trước khi có máy giặt, công việc giặt giũ tốn rất nhiều thời gian và sức lực. Máy giặt ra đời, nó không "cướp" đi công việc nội trợ, nó chỉ "cướp" đi công đoạn giặt tay mệt mỏi, giải phóng thời gian và sức lực của người phụ nữ để họ làm những việc khác có ý nghĩa hơn, hay đơn giản là để họ được nghỉ ngơi.
AI đối với công việc văn phòng của chúng ta bây giờ cũng y hệt như vậy. Nó không đến để "cướp" đi vị trí của bạn. Nó đến để "dọn dẹp" giúp bạn những tác vụ nhàm chán, lặp đi lặp lại và tốn thời gian nhất, để bạn có thể tập trung vào những gì thực sự quan trọng.
Những "người giúp việc" AI trong đời thực
Thay vì nói lý thuyết, hãy nhìn vào thực tế cách AI đang "giúp việc" trong các ngành nghề khác nhau:
- Trong ngành y: Một bác sĩ không bị thay thế. Thay vào đó, họ có một "phụ tá" AI có thể phân tích hàng nghìn tấm ảnh X-quang trong vài phút để khoanh vùng những điểm đáng ngờ. Việc này giúp bác sĩ phát hiện bệnh sớm hơn. Công việc của bác sĩ được nâng tầm từ việc "nhìn" sang đưa ra chẩn đoán cuối cùng và tư vấn cho bệnh nhân – phần việc đòi hỏi chuyên môn và sự thấu cảm cao nhất.
- Trong ngành luật: Một luật sư không mất việc. Họ có một "trợ lý" AI có thể đọc hàng vạn trang tài liệu pháp lý để tìm ra những án lệ liên quan chỉ trong vài giờ, thay vì vài tuần như trước kia. Công việc của luật sư được chuyển từ "tìm kiếm thủ công" sang xây dựng chiến lược và tranh tụng – nơi trí tuệ con người tỏa sáng.
- Trong ngành chăm sóc khách hàng: Một nhân viên không bị sa thải. Họ được hỗ trợ bởi các chatbot AI có thể trả lời những câu hỏi lặp đi lặp lại 24/7 như "Địa chỉ cửa hàng ở đâu?", "Mấy giờ mở cửa?". Điều này giải phóng nhân viên con người để họ có thời gian xử lý những vấn đề phức tạp, những khiếu nại cần sự tinh tế và khả năng xoa dịu cảm xúc.
Bạn thấy không? Trong mọi trường hợp, con người không bị loại bỏ. Chúng ta chỉ đơn giản là di chuyển lên một bậc cao hơn trong chuỗi giá trị công việc.
Nhưng... chúng ta buộc phải thay đổi
Nói như vậy không có nghĩa là chúng ta có thể ngồi yên. AI sẽ không cướp việc của bạn, nhưng một người biết dùng AI có thể sẽ lấy đi công việc của một người không biết dùng AI.
Đây là một cuộc chơi mới, và chúng ta cần những kỹ năng mới để thích nghi:
- Kỹ năng "ra lệnh" cho AI: Học cách giao tiếp, đặt câu hỏi đúng để AI trở thành cánh tay đắc lực nhất.
- Tư duy phản biện: AI có thể đưa ra thông tin, nhưng chúng ta phải là người kiểm chứng, phân tích và quyết định thông tin đó có đáng tin hay không.
- Sự sáng tạo & trí tuệ cảm xúc: Đây là "thành trì" cuối cùng của con người. Khả năng kết nối, thấu cảm, và tạo ra những ý tưởng đột phá từ những điều tưởng như không liên quan là thứ máy móc chưa thể chạm tới.
Và cùng với đó, những công việc mới cũng đang ra đời: Kỹ sư prompt (người chuyên "ra lệnh" cho AI), Chuyên gia đạo đức AI, Người huấn luyện AI... Thị trường lao động đang tự tái cấu trúc.
Không phải "mất việc", mà là "tiến hóa" công việc(alert-success)
Hành trình của tôi đã đi từ nỗi lo sợ bị thay thế đến sự háo hức được hợp tác. Tôi nhận ra mối đe dọa lớn nhất không phải là AI, mà là sự ngại thay đổi của chính chúng ta.
Tương lai không phải là cuộc chiến giữa Người và Máy. Tương lai thuộc về những người biết cách "bắt tay" và khiêu vũ cùng AI. Thay vì lo lắng về những gì chúng ta có thể mất đi, hãy hào hứng về những gì chúng ta có thể cùng nhau tạo ra.
Cục Mỡ
